AALTEN - Brandweerposten, geneeskundige posten en meldkamers binnen de zogenoemde Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) moeten hun eigen budget gaan beheren. Zo moet de VNOG weer grip krijgen op de uitgaven, want er moet flink bezuinigd worden.
door Domien Esselink
De Veiligheidsregio stevent in 2019 en 2020 af op een jaarlijks tekort van zo'n 4,5 miljoen euro. Het tekort bleef vorig jaar bleef steken op 2,8 miljoen euro. De VNOG loopt grofweg van Putten tot aan Winterswijk, over 22 gemeenten die samenwerken als het om verschillende veiligheidstaken gaat, met uitzondering van de politie.
Zie ook: 'Gemeenten moeten bijspringen bij miljoenentekort Veiligheidsregio'
Overschrijdingen voorkomen
'De verantwoordelijkheid voor het budget moet lager in de organisatie gelegd worden', denkt de VNOG. Zo kunnen forse overschrijdingen in de toekomst worden voorkomen, is de gedachte. Met andere woorden: de meldkamers, de geneeskundige afdeling (GHOR) en de 56 brandweerposten worden zelf verantwoordelijk voor hun uitgaven.
De VNOG neemt in september een besluit. 'De koppeling tussen verantwoordelijkheid en middelen houden we nu tegen het licht', zegt plaatsvervangend regionaal commandant Jeroen Wesselink van de VNOG. 'Dat is overzichtelijker. Daardoor trekken groepen brandweerposten kleinschaliger op, in plaats van één grote post van Winterswijk tot Putten.'
'Reparatiebedrag'
Budgetbewaking en niet geld uitgeven dat er niet is: dat is de strategie voor de toekomst. 'We willen het compacter organiseren in combinatie met een scherpe budgetdiscipline Daarmee verwachten we in control te komen. Die lijn heb ik vanaf november, toen ik waarnemend directeur was, scherp doorgevoerd. Het tekort over 2018 is daardoor bij 2,8 miljoen gebleven. Dat was meer.'
Het gat op de begroting van 2018 mag dan worden gedicht, ook voor dit jaar is er een tekort. Er is 4,5 miljoen euro nodig om de begroting op orde te brengen. Zo'n 'reparatiebedrag' wordt ook voor 2020 verwacht. 'Dan is er 4,2 tot 4,5 miljoen nodig om de begroting te repareren', zegt Wesselink.
In totaal zijn 22 gemeenten verplicht het verlies gezamenlijk te dragen en daarom willen ze meepraten over de toekomst. 'Een aantal raden wil betrokken worden bij de scenario's voor de toekomst, want daar hangt een prijskaartje aan', zegt burgemeester Anton Stapelkamp van Aalten.
Kaasschaafmethode
Het miljoenentekort is niet zomaar ontstaan, maar speelt al veel langer. Bovendien is er sprake geweest van falend budgetbeheer. Zo slokken de personeelslasten (inclusief indexering van de lonen) 57 procent van het tekort op. Maar ook de inzet van vrijwillige brandweermensen en - in mindere mate - onderhoud aan voertuigen hebben het nodige geld gekost.
Het begon met een reorganisatie in 2017, met daar bovenop een bezuiniging van 2,4 miljoen euro, verklaart Wesselink. 'Zeven begrotingen gingen op één hoop en daar kwam de korting nog eens bij, waarbij we de kaasschaafmethode hanteerden. Dat was een moeilijk proces.'
Er is gesneden in het aantal managers en er is een vacaturestop ingesteld. 'Hoewel er eigenlijk te weinig personeel is, kraakt en piept het aan alle kanten.' Toch blijft de vacaturestop in 2019 gehandhaafd. En is de inhuur van tijdelijke krachten is fors gedaald.
'Please-cultuur'
Een eilandencultuur binnen de organisatie en de familiecultuur bij de brandweer, waardoor mensen te weinig worden aangesproken op gemaakte fouten, is een aandachtspunt. 'Die please-cultuur hoort een beetje bij de brandweer, want het zijn vrijwilligers', stelt burgemeester Stapelkamp van Aalten. 'Dat maakt het lastig elkaar ergens op aan te spreken, want ze verrichten soms levensgevaarlijk werk.'
Stapelkamp vormt samen met de 21 collega-burgemeesters het algemeen bestuur van de VNOG. 'Dat is lastig vergaderen, met zo'n grote groep', reageert Stapelkamp. 'Dat is best frustrerend. We komen vier maal per jaar bij elkaar. Misschien moet we dat verdubbelen. Steken we er genoeg tijd in? Dit slechte nieuws over het tekort van 4,5 miljoen is voor ons als algemeen bestuur ook een wake up-call.'
Brandende vraag
De VNOG neemt in september een beslissing over de strategie voor de toekomst, waarbij verschillende scenario's mogelijk zijn. Er moet daarbij wel rekening worden gehouden met de klimaatverandering. Zo is de brandweer het afgelopen jaar veel vaker uitgerukt als gevolg van de droogte.
Toch hebben de tekorten nog geen grote weerslag gehad op de veiligheid, denkt Wesselink: 'De veiligheid van de burger is niet in gevaar geweest en daar ben ik erg trots op.'