ARNHEM - Gemeenten in heel het land luiden de noodklok. Het water stond hen al aan de lippen en daar is de coronacrisis nog bovenop gekomen. Donderdag vragen ze tijdens een landelijke actiedag aandacht voor hun benarde financiële situatie.
De gemeenten kampen met 'tekorten in het sociaal domein en een te beperkte omvang van het gemeentefonds'. Ze geven nu ook nog eens tientallen miljoenen euro's uit vanwege de coronamaatregelen.
Gemeenten overhandigen donderdag een petitie aan de Tweede Kamercommissie Binnenlandse Zaken. Die vergadert dan over coronacompensatie voor 'medeoverheden', waaronder gemeenten.
Zie ook: Corona kost gemeenten tientallen miljoenen, maar krijgen ze dat terug?
Het gaat de gemeenten niet alleen om coronacompensatie. Ze willen dat het Rijk hen ook op andere terreinen tegemoet komt. Er wordt een recessie verwacht, die het er niet gemakkelijker op zal maken. De gemeenten zijn bang zijn voor extra bezuinigingsrondes die volgens hen voor een kaalslag gaan zorgen in voorzieningen als zwembaden, bibliotheken en sportverenigingen.
Radiopresentator Nieke Hoitink in gesprek met wethouder Leon Meijer van de gemeente Ede:
'Meer vet op de botten nodig'
Verschillende gemeenten gaan ervan uit dat het Rijk of de provincie alle coronakosten gaan vergoeden, blijkt uit een rondgang van Omroep Gelderland. Bij de provincie zijn de ogen dan al snel gericht op Jan Markink. Hij is de gedeputeerde die verantwoordelijk is voor de financiën en het financieel toezicht bij gemeenten. We leggen hem een aantal vragen voor.
Uit de rondgang blijkt dat veel gemeenten extra kosten maken vanwege de coronamaatregelen. Daarbij zegt een aantal gemeenten dat ze verwachten dat óf het Rijk óf de provincie Gelderland die gaan vergoeden. Gaat u die gaten in de begroting dichten?
"Dat ligt natuurlijk met name bij het Rijk. We hebben uit coulance zes miljoen euro beschikbaar gesteld voor de gemeenten in Gelderland. Dat doen wij wel, maar provincies als Drenthe en Flevoland bijvoorbeeld niet. Daarnaast stellen we nog vijftig miljoen beschikbaar voor allerlei overbruggingsmaatregelen op het gebied van bijvoorbeeld cultuur en economie. Dat doen we samen met gemeenten. We kijken naar onze rol, maar zomaar geld overmaken naar gemeenten, dat gaan we niet doen."
Er waren al gemeenten in Gelderland die financieel zwak waren, verwacht u dat meer gemeenten het moeilijk krijgen?
"Dat is lastig in te schatten op dit moment. Gemeenten zijn nu zelf aan zet om uitgaven te verlagen en opbrengsten te verhogen. Wij beoordelen aan het eind van het jaar de begroting. Er zitten nu vijf gemeenten in de gevarenzone. Dat kunnen er meer worden of minder."
Gemeenten hebben al langer financiële tekorten door onder meer de grote kosten voor jeugdzorg. Ze zijn daar al langer gefrustreerd over. Donderdag wordt in de Tweede Kamer gesproken over de gemeentefinanciën. Hoe kijkt u als financieel toezichthouder daar tegenaan?
"Gemeenten trekken terecht aan de bel. Mijn beeld is dat heel veel gemeenten heel ver gaan in hun bezuinigingen, waardoor de financiële rek eruit is. Dan hoeft er maar iets te gebeuren, zoals een corona-uitbraak, en dan is het klaar. Ze hebben geen vet meer op de botten. Je moet buffers hebben om tegenvallers op te kunnen vangen. Daar moet extra geld bij. Wij zien bijvoorbeeld ook dat als we samen met gemeenten bepaalde investeringen willen doen, die niet tot stand komen. Uiteindelijk is de verliezer de inwoner van Gelderland."
Zie ook: Tiel haakt aan bij landelijk protest tegen zorgtekorten