ELST - Om stil te staan bij het leed van Joodse gezinnen die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Elst naar vernietigingskampen zijn gedeporteerd, plaatst de gemeente een viertal Stolpersteine. De herdenkingsstenen worden gelegd voor huizen waar de slachtoffers woonden. Het biedt nabestaande Carlo Bachrach hoop: ‘Dit is een bijdrage aan een groter bewustzijn.’
Nog voor de Tweede Wereldoorlog trok Jacob Bachrach vanuit de Achterhoek naar Elst. Na zijn aankomst begon de zakenman een winkel in de Dorpsstraat, waar hij onder meer meubels verkocht. Uiteindelijk kreeg hij vier kinderen die allemaal een eigen gezin stichtten. Al snel werd Bachrach een bekende naam in het Betuwse dorp.
“Mijn overgrootvader Jacob was erg actief binnen de gemeenschap. De leden van het gezin integreerden terwijl ze toch hun eigen, Joodse cultuur behielden", deelt nabestaande Carlo Bachrach. Daarmee droeg de familie volgens hem bij aan het welzijn en de welvaart van Elst. “Dat zijn waarden die we meekrijgen vanuit het geloof.” Maar toen begon de oorlog, waarna het gezinsleven voor altijd getekend zou zijn door een ongelooflijk verlies.
Gedeporteerd naar Auschwitz
Onder het naziregime zijn zes miljoen Joden op systematische wijze vermoord. Ook de familie Bachrach werd slachtoffer van het gruwelijke bewind. Slechts één van Jacobs kinderen overleefde de Holocaust: de grootvader van Carlo. De anderen werden naar vernietigingskampen Auschwitz of Sobibór gedeporteerd. “Daar zijn ze rigoureus vermoord, inclusief hun gezin”, weet Bachrach. “Voor hen worden nu de stenen gelegd.”
Vooralsnog heeft Overbetuwe vier locaties op het oog voor de Stolpersteine, maar dat kunnen er meer worden. “Dit is puur een start. Het kan zijn dat we mensen hebben gemist", vertelt Remco Jansen, werkzaam voor de gemeente. “Bovendien is het niet alleen voor Joden, maar bijvoorbeeld ook voor verzetsstrijders, Roma, mensen met een handicap of homo’s: alle slachtoffers van het nationaalsocialisme.”
'Dit mag nooit meer gebeuren'
Het initiatief om de herdenkingsstenen te plaatsen, kwam tot stand na een motie van de lokale D66. “Dit is grandioos. Deze geschiedenis moeten we zichtbaar maken voor toekomstige generaties”, vindt fractievoorzitter Roel Eefting. Hij diende het stuk vorig jaar in om 75 jaar vrijheid te vieren. Het plan was om de stenen eerder deze maand te plaatsen, maar vanwege corona ging dat niet door.
Nu worden de Stolpersteine 28 april 2022 gelegd. Op die dag vindt Jom Hasjoa plaats, de Joodse herdenking van de Holocaust. Ook Bachrach is daarbij aanwezig. “De oorlog is nog iedere dag in mijn leven”, illustreert hij. “Vandaag de dag lijkt het soms alsof antisemitisme niet aangekaart mag worden. Daarom ben ik ook zo blij met dit initiatief. Het is een kleine bijdrage aan een groter bewustzijn dat dit nooit meer mag gebeuren.”
Door: Thomas Overdijk