ARNHEM - Bij D66 in Arnhem is sprake van een brede doofpotcultuur. Dat zegt Jeroen Poot, voorzitter van de commissie die de verkiezingen evalueerde. Dat rapport moest niet naar buiten worden gebracht, blijkt uit e-mails die diverse partijprominenten verstuurden en die in handen zijn van Omroep Gelderland. Onder deze druk zou het vervolgens zijn aangepast. De fractie ontkent en zegt dat de commissie het rapport na wederhoor zelf heeft gewijzigd.
Poot is één van de drie opgestapte bestuursleden die eerder tegenover Omroep Gelderland spraken over de sfeer en cultuur binnen de Arnhemse D66-afdeling. Daarbij zou onder meer sprake zijn van intimidatie, machtsmisbruik en schofferingen. Ook was Poot voorzitter van de commissie die de verkiezingsevaluatie moest schrijven. Nadat fractievoorzitter Sabine Andeweg telefonisch tegen hem tekeer zou zijn gegaan over dat rapport, werden verschillende partijprominenten om advies gevraagd. Hieronder een reconstructie van de communicatie van destijds.
Zie ook: 'Intimidatie en machtsmisbruik' binnen D66 in Arnhem
Een van deze prominenten is voormalig fractievoorzitter en oud-wethouder Hans Giesing. Hij schrijft in een e-mail 'met klem' te adviseren het rapport niet naar buiten te brengen. "Hiermee bedoel ik dat je het ook niet onder de leden zou moeten verspreiden", aldus Giesing.
'Desnoods over lijken'
Hij is bang voor de 'context waarin het rapport zal landen'. Giesing meent namelijk dat het vergrootglas in de vorige coalitieperiode in het bijzonder op Andeweg is komen te liggen. "Er is een beeld ontstaan van een fractievoorzitter die alle touwtjes in handen heeft, geen enkele tegenspraak duldt en desnoods over lijken gaat."
"Ik ben van mening dat dit beeld grotendeels het gevolg is van een bewust gevoerd politiek spel", vervolgt Giesing. "Aangewakkerd vanuit een aantal rancuneuze oppositiepartijen. Maar dit beeld is wel met succes gecreëerd en verder aangewakkerd door het rapport Frissen."
Dat rapport, over de Arnhemse bestuurscultuur, werd eerder door de drie oud-bestuursleden juist aangehaald omdat zij raakvlakken zien met de afdelingscultuur waar het gaat om onder meer intimideren en schofferen.
Giesing stelt verder dat als er kritiek is op de samenwerking met de fractie, deze uitgesproken moet worden. "Maar als die via een D66-rapport naar buiten komt, zal het gezien worden als een afrekening met Andeweg." Giesing denkt dat dit haar zal beschadigen. "Volgens mij heeft niemand er belang bij als een D66-rapport ertoe leidt dat in de media weer eens flink door het slijk worden gehaald."
'Politiek vervolg passend'
Zo valt in het oorspronkelijke rapport te lezen dat de fractie het voortouw heeft willen nemen bij het uitzetten van de koers en het ontwikkelen van nieuwe ideeën. Daarbij zou de programmacommissie, die het verkiezingsprogramma moest schrijven, zijn gepasseerd. "Ik lees hier echt een zwarte piet in naar de fractie", reageert Giesing daarop. "Bij deze constatering is een politiek vervolg passend. De vertrouwensvraag dringt zich op."
Ook zou er te weinig het debat zijn gezocht met de afdeling, stelt het originele rapport. Het afdelingsbestuur en de programmacommissie zouden bovendien te weinig tegenwicht kunnen bieden aan de raadsfractie en onvoldoende als sparringspartner opereren. "Dat suggereert een zeer dominante lijsttrekker, die geen tegenspraak duldt", constateert Giesing. "Precies het beeld dat sommige criticasters graag van Andeweg neerzetten." Als dat openbaar wordt, gaat Andeweg en dus D66 daar heel veel last van krijgen, vreest Giesing.
'Mag echt niet op straat landen'
Ook Maarten Venhoek, raadslid in zowel deze als de vorige periode, werd om advies over het rapport gevraagd. "Ik sta er niet achter om dit zo in de openbaarheid te brengen", schrijft hij in zijn reactie. Hij noemt het rapport 'onvolledig en subjectief'. "Dit mag echt niet op straat landen." Ook geeft hij aan zich als fractielid aangesproken te voelen en zich niet in de geschetste dominantie te herkennen. "Dit rapport is beschadigend voor de partij, de fractie en daarmee voor personen."
Volgens Venhoek besteedt het rapport te weinig aandacht aan het gebrek aan regie door het bestuur en het functioneren van de programmacommissie. Daar zouden volgens hem intern 'forse strubbelingen' zijn geweest. Venhoek meent dat de commissie is 'blijven voortmodderen met intern verstoorde verhoudingen'. Hij verwijt het bestuur vervolgens een programma naar de leden te hebben gestuurd zonder kennis te nemen van de inhoud en daarmee de kwaliteit.
'Strubbelingen in bestuur'
"Er wordt ook niets gemeld over de interne strubbelingen in het bestuur die hieraan ten grondslag liggen of hierdoor zijn veroorzaakt", schrijft Venhoek. "Met als ultieme consequentie het opstappen van één van de bestuursleden nadat zaken enkele uren voor een ledenvergadering extreem op scherp waren gezet." De kern van het probleem ligt volgens hem eerder bij het gebrek aan capaciteit en organiserend vermogen bij het bestuur.
Ook wijst Venhoek op de 'kwalijke rol' die een van de bestuursleden zou hebben gespeeld bij het terugtrekken van kandidaten voor de kieslijst. "Één van de kandidaten heeft in het bestuur gemeld dat hij zich terugtrok en binnen vijf minuten lag dat feit op straat. Dat is uitermate beschadigend voor de betrokkene in kwestie."
Advies landelijk bureau
Toenmalig bestuursvoorzitter Sytze Loor stuurde het originele rapport naar het landelijk bureau van D66 om 'advocaat van de duivel' te spelen. Loor zou hebben gevraagd wat er gemakkelijk uit de context kan worden gehaald of negatief gespind door media of politiek.
Bestuurs- en verenigingsadviseur Ruben Pattiasina antwoordt dat het stuk stof doet opwaaien. "Dat is niet erg, als het maar een doel dient." Zaken die volgens hem 'vanuit de meest rancuneuze bril' negatief uitgelegd kunnen worden zijn onder meer: een dominante fractie, geen politiek profiel, een bestuur dat het kandidaatstellingsproces manipuleert, leden die een negatieve invloed hebben op de lijstvolgorde, een verkiezingsprogramma dat door de fractie wordt opgelegd en een fractie die weigert de dialoog met de leden aan te gaan.
Pattiasina constateert dat het rapport al voor publicatie onderwerp is van discussie. "De waarde van een advies is kwaliteit maal acceptatie", zegt hij. "Wellicht is dit rapport niet het juiste middel om de discussie op gang te brengen in een brede groep."
'Geen afspiegeling gesprekken'
Oud-bestuurder en voorzitter van de evaluatiecommissie Poot vult zelf nog aan dat hem destijds door fractievoorzitter Sabine Andeweg en raadslid Mattijs Loor is verteld dat het geen 'afrekenrapport' mocht worden. "Dat zou alleen de PvdA doen. Het doel was alles zoveel mogelijk 'afvlakken' zodat er niks meer in het rapport zou staan waar de media mee aan de haal zou kunnen gaan. Terwijl de commissie juist een weergave van de 29 gevoerde gesprekken wilde geven. De definitieve versie is daar zeker geen afspiegeling van."
'Zelf aangepast'
Volgens Poot is de versie die uiteindelijk openbaar is gemaakt onder deze druk tot stand gekomen. De fractie zelf kijkt daar anders tegenaan. Die liet eerder aan Omroep Gelderland weten dat de aanpassing van het rapport plaatsvond door de commissie zelf. "Na wederhoor bij verschillende betrokkenen." Dat zou tot een scherp rapport met goede aanbevelingen hebben geleid, menen zij.
De volledige reactie van zowel de fractie als het huidige interim-bestuur op deze en eerdere aantijgingen van de drie oud-bestuursleden kunt u hier lezen.
'Doen dat rapport niet'
Ook Frank Loor, vader van raadslid Mattijs en oud-voorzitter Sytze, was onderdeel van de evaluatiecommissie van Poot. "In eerste instantie hebben we rücksichtslos opgeschreven wat we vonden. Zonder aanzien des persoons", vertelt hij aan Omroep Gelderland. Hij erkent dat er vervolgens druk ontstond om bepaalde zaken aan te passen. "We hadden toen misschien moeten zeggen: dan doen we dat hele rapport niet. Maar niks inleveren met alle tijd die erin is gaan zitten, doe je ook niet zomaar." Zelf heeft hij zich bij die aanpassingen neergelegd. "Ik kijk liever vooruit."
Wimer Heemskerk was ook lid van de commissie van destijds en momenteel communicatiemedewerker van D66 Nijmegen. De keuze is uiteindelijk als commissie gemaakt om de veranderingen door te voeren, zegt hij terugblikkend. "Maar dat betekent niet dat ik niet achter het originele rapport stond. En dat er politieke belangen speelden die wij daarin hebben meegenomen om dingen niet op te schrijven, is helder."
Reactie fractie
De D66-fractie reageert op dit artikel door aan te geven kennis te nemen van de beschreven correspondentie. De fractie meent wel dat uit die correspondentie 'selectief wordt geciteerd'. "Voor de feitelijkheden vinden we het van belang om op te merken dat geen van de leden van de evaluatiecommissie heeft aangegeven niet achter het eindrapport te staan. We gaan er dan ook vanuit dat de versie die is gepubliceerd, het uiteindelijke advies van de commissie als geheel is."
"Dit eindrapport is vervolgens op de ledenvergadering, in het openbaar, besproken. De leden, onder wie een deel van de 29 geïnterviewden, hebben daar destijds in alle vrijheid over gesproken", besluit de fractie.
Door: Huibert Veth