NIJMEGEN - 'Zo kan het niet langer! Er moet geld bij.' Dat is de strekking van een brandbrief die het Nijmeegse college van burgemeester en wethouders stuurt aan de regering en de Tweede Kamer. Volgens Nijmegen en vele andere Nederlandse gemeenten moet er geld bij het gemeentefonds, het rijksfonds waaruit de kosten voor gemeentes betaald worden. Gemeentes teren al jaren in op hun reserves, omdat ze tekort komen.
Op 2 juli praat de Tweede Kamer over de financiële positie van gemeenten. Een mooi moment, zo vindt de Nijmeegse wethouder van financiën, om de noodklok ‘extra hard te luiden'.
Korting
‘Het is een optelsom’, zo licht wethouder Monique Esselbrugge de brief toe. Al onder de vorige minister van Binnenlandse Zaken, Ronald Plasterk werd er namelijk een korting doorgevoerd op het gemeentefonds. Dat was vanuit de gedachte dat er kosten bespaard zouden worden, als gevolg van het samenvoegen van kleinere gemeentes tot gemeentes met meer dan 100.000 inwoners.
Dat voornemen tot samenvoeging is inmiddels losgelaten maar de korting van bijna 1 miljard euro geldt nog steeds. En dat merken de gemeentes goed. Zo wordt er al jaren ingeteerd op publieke voorzieningen, zoals bibliotheken of op onderhoud zoals het ophalen van vuilnis. Een voorbeeld van één van de gevolgen is volgens burgemeester Bruls de invoering van de betaalde zak voor plastic in Nijmegen.
Overheidstaken op bordje gemeente
Daarnaast zijn er overheidstaken gedecentraliseerd zoals de Jeugdzorg die vanaf 2015 op het bordje van de gemeentes ligt. En dat valt niet mee, zo blijkt uit de brandbrief aan Den Haag. ‘Achteraf gezien zijn we destijds wellicht te optimistisch geweest over onze mogelijkheden om kwalitatief goede zorg te kunnen bieden binnen de beperkte beschikbare middelen. Nu moeten we constateren dat dit ons niet lukt, financieel krijgen we het niet rond ondanks de interventies die we plegen binnen het jeugddomein en het sociaal domein als geheel.’
En dan komt daar bovenop nog eens de coronacrisis, waarbij de GGD’s flinke kosten maken die straks ook gepresenteerd worden aan de gemeentes. ‘Maar de minister van Binnenlandse Zaken begrijpt het maar niet', zo verzucht wethouder Esselbrugge. ‘Omdat wij toch ieder jaar weer een sluitende begroting inleveren. Maar dat zijn we verplicht van de toezichthouder.’
Interen en bezuinigen
De enige manier waarop Nijmegen steeds zo’n sluitende begroting kon inleveren is door het interen op reserves en bezuinigen. ‘Maar genoeg is genoeg’, aldus Esselbrugge. Met het komende Tweede Kamerdebat in aantocht wil ze duidelijk maken dat het zo niet langer kan.
Volgens de Nijmeegse burgemeester helpt het als zo veel mogelijk gemeentes samen een vuist maken. Bruls: ‘Ik heb nog niet eerder meegemaakt dat er zo veel opgekropte ergernis is.’ Hij voegt daar aan toe dat de Tweede Kamerverkiezingen voor de deur staan. ‘Ik denk dat geen van de partijen aan de kiezer wil uitleggen dat lokale voorzieningen moeten verdwijnen, omdat er te weinig geld uit Den Haag komt.
Door: Karel de Jong