NIJMEGEN - Het Nijmeegse college ziet, tot teleurstelling van mede-initiatiefnemer VoorNijmegen.NU, geen actieve rol voor zichzelf weggelegd in de realisatie van ‘Stolpersteine’, gedenkplaatjes in het trottoir die huizen markeren waar vanuit Nijmeegse Joden gedeporteerd werden. Het college wil dat het als een particulier initiatief opgepakt wordt. VoorNijmegen.NU wil alsnog proberen een meerderheid te vinden voor een directe uitvoering van het voorstel.
Stolpersteine
Op 27 januari 2020 was het 75 jaar geleden dat Auschwitz bevrijd werd door het Russische leger. Onder de Nederlanders die gedeporteerd zijn naar het concentratiekamp bevonden zich ook 449 Joodse Nijmegenaren. Velen van hen kwamen nooit meer terug. Met behulp van zogenaamde ‘Stolpersteine’ (struikelstenen) willen initiatiefnemers VoorNijmegen.NU en het CDA het verhaal van deze mensen vertellen. Deze gedenkstenen met een messing plaatje zouden geplaatst moeten worden in het trottoir bij huizen waar vanuit er mensen zijn gedeporteerd.
‘Voor alle gedenktekens particulier initiatief nodig’
Het college staat sympathiek tegenover het initiatief van VoorNijmegen.NU en het CDA, maar ziet voor de gemeente enkel een faciliterende rol weggelegd. ‘Het is bij mijn weten al sinds burgemeester Ter Horst in deze stad het beleid dat voor alle gedenktekens een particulier initiatief nodig is’, zegt burgemeester Hubert Bruls (CDA). ‘We vinden niet dat de gemeente de uitvoering in hand moet nemen’, vult wethouder Noël Vergunst (GroenLinks) aan. ‘In plekken als Rotterdam, Arnhem en Eindhoven wordt een zelfde initiatief als dit door een stichting uitgevoerd. Aan zo’n partij is het ook om de benodigde informatie te verzamelen, want het ligt heel gevoelig en het moet dan ook allemaal correct gebeuren. Het zou goed zijn om contact op te nemen met de Joodse gemeenschap hierover. Het is belangrijk dat het gedragen wordt in de stad, en zeker ook in die gemeenschap. Als zo’n particulier initiatief zich dan meldt bij de gemeente, wat vooralsnog niet gebeurd is, kunnen we kijken of daar financieel of op een andere manier een bijdrage aan kunnen leveren.’ Bewoners van de woningen in kwestie krijgen niet zomaar een gedenksteen voor hun deur. ‘Dat zou een beetje gek zijn’, vindt Vergunst. ‘Het refereert naar jouw huis, dan moet je daar als bewoner ook in meegenomen worden.’
‘Ze willen het niet echt’
‘Die stichting in Rotterdam hebben wij natuurlijk ook benaderd’, zo reageert mede-initiatiefnemer Paul Eigenhuijsen (VoorNijmegen.NU). ‘Die organiseren dit voor heel Nederland. Maar ons idee was om dit in jaar van 75 jaar bevrijding te regelen. Dan is het het krachtigst als het college het zelf oppakt. Ik zie deze een omtrekkende beweging van het college als een teken dat ze het niet echt willen. Ik deel ook de zorgen over de juistheid van de informatie niet, want die informatie is gewoon al verzameld en beschikbaar. Deze stenen zouden in elke stad of elk dorp in Nederland moeten liggen, zodat iedereen zich beseft hoeveel Joodse slachtoffers er gevallen zijn, en dat dat gewoon gebeurt is in je eigen stad, omgeving of land. Uiteraard hebben wij met de Joodse gemeenschap gesproken, en die staan er volledig achter. En natuurlijk waren wij niet van plan om die gedenkstenen zomaar bij iemand voor deur te plaatsen zonder met bewoners in gesprek te gaan.’
Meerderheid zoeken
Eigenhuijsen legt zich niet neer bij de doorverwijzing van het college. ‘Wat mij betreft gaan we dit tijdens een kamerronde met andere fracties bespreken en zoeken we er een meerderheid voor om het op de voorgestelde manier tot uitvoering te brengen. Ik denk ook wel dat er mensen over komen inspreken. Wil de meerderheid het toch via een externe partij doen, tja, dan moeten die het verder zelf oppakken. Ik zou het erg jammer vinden. Ik zie daar de toegevoegde waarde ook niet van. Nu ligt er een plan waarin de financiering geregeld wordt, vanuit het programma voor kunst in de openbare ruimte. Dat is een betere besteding daarvoor dan die Big Bang-klokken onder de bruggen over het Maas-Waalkanaal. Een externe partij zou zelf weer moet gaan proberen om dit al dan niet met hulp van de gemeente gefinancierd te krijgen en de plaatsing ervan moeten regelen. Zo worden er alleen maar extra drempels opgeworpen.’
283 monumenten
Overigens vindt Bruls dat Nijmegen weinig tekortkomt als het gaat om verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog. ‘Het Kitty de Wijzeplaats is daar een voorbeeld van.’ Daar werden in april 2015 op een muur zeven bronzen plaquettes onthuld met daarop de namen van alle 449 Joodse slachtoffers uit Nijmegen. ‘Dat was ook een particulier initiatief. We hebben in totaal zelfs 283 monumenten die verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog in onze stad.’
Dion van Alem
Politiek verslaggever RN7
Door: Mediapartner Omroep RN7