NIJMEGEN - Door een gebrek aan politiemensen en geld dreigt de onderwereld steeds meer vervlochten te raken met de bovenwereld. Twaalf burgemeesters, waaronder Hubert Bruls van Nijmegen, doen in een brief een dringend beroep op de Tweede Kamer om de oprukkende criminaliteit gezamenlijk een halt toe te roepen.
De brief is ondertekend door twaalf (regio)burgemeesters en het College van Procureurs-Generaal. Landelijk functioneert de regioburgemeester als vertegenwoordiger van de gezamenlijke burgemeesters in zijn regio. Hubert Bruls vertegenwoordigt alle burgemeesters in Oost Nederland. Ze grote zorgen over toenemende ondermijning en de groei van de drugseconomie in Nederland.
Criminele schaduwwereld
De rechtstaat staat onder druk, zo schrijven ze aan de Tweede Kamer. 'In Nederland bestaat het gevaar van een door geld gedreven, criminele schaduwwereld gebaseerd op handel in en gebruik van drugs waarin honderden miljoenen, zo niet miljarden omgaan.'
Betrouwbare cijfers over hoe groot het probleem precies is zijn er nauwelijks. De verschijningsvormen kunnen per gemeente en regio verschillen, maar het onderliggende probleem is hetzelfde. 'Het gaat niet zelden om criminele netwerken die nationaal en ook internationaal actief zijn, en grote schade toebrengen in onze buurten en aan onze jeugd. Het is geen raketwetenschap: waar de overheid niet in staat is om te handhaven, ontstaat een vacuüm waarin criminaliteit kan gedijen', aldus de burgemeester in de brief.
Politie en justitie kunnen het niet aan
Ze roepen de Tweede Kamer op om hier gezamenlijk - als stad, regio en rijk - in op te trekken. Ze schetsen aan de hand van drie punten wat er volgens hen nodig is.
Ten eerste constateren ze een gebrek aan capaciteit bij politie, Openbaar Ministerie en Rechtspraak. Waar de politie de handen vol heeft aan drugsgerelateerde liquidaties of andere ernstige delicten blijft er volgens de burgemeesters nauwelijks capaciteit over om in te zetten op de achtergronden en oorzaken van die criminaliteit. 'Laat staan op de preventie hiervan in de buurten en wijken van onze steden, waar óók extra inzet nodig is.'
Als tweede punt wijzen de burgemeesters op capaciteitsgebrek om verdachte financiële transacties te onderzoeken en daarmee fraude en witwassen aan te kunnen pakken. Ze wijzen erop dat er sprake is van een toename van het aantal gemelde ongebruikelijke financiële transacties. Ten opzichte van 2017 is er volgens het jaarverslag van de FIU (Financial Intelligence Unit) een stijging van 10%, naar afgerond 350.000 meldingen. Het aantal verdachte transacties vergt meer (financiële) onderzoeks- en opsporingscapaciteit, die onvoldoende beschikbaar is.
Tot slot geven de burgemeester aan dat uitwisseling van informatie een probleem is. Zelfs informatie die binnen een gemeente zelf beschikbaar is, kan vanuit privacyoverwegingen niet gedeeld worden met andere betrokken instanties. Ze vragen het Rijk om - met voldoende waarborgen voor de privacy - te mogen experimenten met het uitwisselen van relevante informatie tussen overheden en (semipublieke) overheidsinstanties als bijvoorbeeld woningbouwcorporaties.
Onderwereld zal verder infiltreren
Om de criminaliteit een halt toe te roepen is gezamenlijk optreden van burgers, ondernemers, maatschappelijke organisaties, bedrijven, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst, lokale overheden en het Rijk noodzakelijk, zo staat in de brief.
'Als wij niet met elkaar nu stappen zetten om het tij te keren, zal de onderwereld nog verder in de bovenwereld infiltreren. Het is niet voor het eerst dat hier nadrukkelijk is op gewezen, vanuit de verschillende steden en regio’s in ons land'. De burgemeesters erkennen dat er landelijk al het één en ander in gang is gezet, maar pleiten nu voor structureel meer geld om 'vanuit een diepgevoelde urgentie' de rechtsstaat te herstellen.
Door: Rob Haverkamp