TIEL - Het stadsbestuur van Tiel is nog lang niet uit de financiële problemen, al is er woensdagavond besloten tot een flink pakket aan bezuinigingsmaatregelen. Eigenlijk is de gemeente door nieuwe kortingen vanuit het Rijk weer terug bij af.
door Menno Provoost
De boodschap aan de inwoners was de afgelopen weken al pijnlijk. Tiel heeft een lange lijst aan bezuinigingen bedacht die alle inwoners raken. Het wegbezuinigen van de stadsbeiaardier die het carillon van de Sint Maarten bespeelt, grote kortingen op subsidies voor sportverenigingen, op kunst en cultuur, evenementen als Fruitcorso en Appelpop, het mantelzorgcompliment en inkomenstoeslag voor inwoners met de laagste inkomens.
Daarbij staat er ook nog een flinke verhoging van de gemeentelijke belasting op het programma. Dit alles om een gat van zo'n 2,5 miljoen euro te dichten dat in hoofdzaak wordt veroorzaakt door zorgtaken waarvoor de gemeenten de afgelopen jaren verantwoordelijk zijn geworden.
Raad stemt in met bezuinigingen
In principe heeft de raad deze week ingestemd met al deze bezuinigingen. Maar het definitieve besluit valt bij de begrotingsbehandeling in november. Er zijn door de raad diverse ideeën gelanceerd om de pijn te verzachten. Zo is er vanuit de oppositiepartijen GroenLinks, ChristenUnie en ProTiel geopperd om met geld uit de algemene reserve een fonds in te stellen van 1,5 miljoen euro voor bijdragen aan verenigingen. Zij zouden hier de komende vijf jaar uit kunnen putten, in de hoop dat het financieel perspectief tegen die tijd beter is.
Ook stellen zij voor een klein deel van de lastenverhoging in te zetten om de pijn van de bezuinigingen te verzachten. In het voorstel van het college is dit geld bedoeld om nieuwe investeringen te doen, bijvoorbeeld in het opknappen van de openbare ruimte. Vanuit de grootste partij de PvdB komt het voorstel om het budget voor het jaarthema van de raad te gebruiken om een bezuiniging te schrappen, zoals die op de stadsbeiaardier. Er wordt aan het jaarthema precies evenveel uitgegeven als aan de beiaardier.
Onderzoek naar oplossingen om pijn te verlichten
Deze voorstellen zijn aangehouden tot de behandeling van de begroting voor 2020 en de daarop volgende jaren in november. Wethouder Marcel Melissen heeft toegezegd in de tussentijd deze mogelijkheden te onderzoeken. 'Het zijn geen onredelijke voorstellen en ze tasten niet meteen de structurele begroting aan', zegt Melissen. 'Het zijn oplossingen om pijn te verlichten, maar we moeten het allemaal goed op een rij zetten. Je moet wel heel voorzichtig zijn met wat je nog hebt.'
Sowieso zitten er in de huidige bezuinigingsvoorstellen nog veel onduidelijkheden wat het precies voor individuele verenigingen en organisaties gaat betekenen. Dit moet de komende maanden duidelijk worden. Melissen: 'We hopen in september wat meer duidelijkheid te geven wat precies de gevolgen zijn. Veelal gaan de effecten ook pas in 2021 in, dus er is nog wel wat ruimte. Het is niet prettig, maar we zitten met een heel ingewikkelde situatie waardoor je niet meteen kunt zeggen: het gaat morgen in en het betekent zoveel voor u.'
'Solide financieel beleid bijna onmogelijk'
Volgens Melissen is het bijna onmogelijk geworden om als gemeente een solide financieel beleid te voeren. De gemeente neemt deel aan allerlei samenwerkingsverbanden met andere gemeenten, waarin een gemeenteraad nog maar weinig te zeggen heeft. De raad wordt vaak verrast door financiële tegenvallers, maar ook meevallers, vanuit gemeenschappelijke regelingen als de GGD, Werkzaak of Avri. Maar de grootste onzekerheid komt vanuit Den Haag, waar het leeuwendeel van het budget van gemeenten bepaald wordt. Gemeenten hebben de afgelopen jaren veel meer taken vanuit het Rijk gekregen. Ieder jaar komen in mei en september circulaires waarin staat hoe hoog de budgetten voor de verschillende taken zijn. Hierin zitten grote schommelingen, waardoor begrotingen van gemeenten er weer heel anders uit komen te zien.
Zo heeft Tiel de afgelopen maanden gewerkt aan een plan om een tekort van zo'n 2,5 miljoen euro weg te werken. Hiermee zou de begroting voor de komende jaren sluitend zijn. Maar met de maatregelen in de meicirculaire ontstaat er weer een fors tekort. 'Het is ons de afgelopen tijd gelukt om het tekort dat we hadden structureel opgelost te krijgen', zegt Melissen. 'Met nog een paar ton in de plus en een investeringsruimte. Alleen dan komt de meicirculaire en die zorgt ervoor dat de tekorten weer fors oplopen, uiteindelijk tot 2,1 miljoen. En dat doet zeer.'
Melissen zegt diep teleurgesteld te zijn in de maatregelen die het Rijk in mei heeft afgekondigd. 'Het is zo ingewikkeld om te snappen dat als de regering een begrotingsoverschot heeft, en het goed gaat met de economie, dat vervolgen alle gemeenten een forse korting krijgen wat leidt tot miljoenentekorten. Dus het gaat economisch goed, de regering heeft het blijkbaar voor elkaar en wij moeten dan hier in onze stad gaan bezuinigen. Ik heb wel moeite met dat systeem.'
Opnieuw in gesprek met de provincie
Het stadsbestuur heeft nog geen idee hoe de nieuwe tekorten gedekt moeten worden en na de septembercirculaire kan het weer heel anders zijn. Melissen wil daarom eerst in gesprek met de provincie die financieel toezicht houdt op de gemeenten. De provincie kan besluiten de gemeente onder curatele te plaatsen, als Tiel de zaken niet op orde krijgt.
Melissen: 'Met ons plan om de bezuinigingen op te lossen was de provincie tevreden. Maar nu zijn de effecten van de meicirculaire er. Daar moeten we het met elkaar over gaan hebben, want die ingreep is weer net zo fors. Maar de provincie heeft het druk, want het is niet alleen bij Tiel maar bij heel veel gemeenten. Ze zullen met al die gemeenten moeten gaan praten.'
'Kaasschaaf'
Over het dekken van de nieuwe tekorten is in de raadsvergadering dus nog niet gesproken. Alleen oppositiepartij D66 neemt hier een voorschot op door te stellen dat er andere en meer ingrijpende keuzes nodig zijn dan 'de kaasschaaf' over alle geledingen. De partij bracht in dit kader het schrappen van een wethouderspost en van de stadsmakelaar ter sprake maar heeft uiteindelijk alleen een voorstel aangehouden om de ozb fors meer te verhogen.
Beluister hier het interview met wethouder Marcel Melissen.