ARNHEM - De mesthoop in Gelderland is gigantisch. Na Noord-Brabant en Limburg heeft Gelderland het grootste mestoverschot van Nederland. Plannen om grote mestvergistingsinstallaties te bouwen en het probleem zo op te lossen stuiten op weerstand.
door Harry Hekkert en Melanie Lokate
De berg overtollige mest in Gelderland is het best voor te stellen als een file van vrachtwagens vol mest van Groningen tot Maastricht. Het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM) becijferde twee maanden geleden dat zelfs met alle nieuwe initiatieven om mest te verwerken, het overschot in Gelderland 750.000 ton blijft.
Door de uitstoot van broeikasgassen is mest een probleem. Al zien boeren dat anders. ‘Ik zie mest niet als een probleem’ zegt Jan Roefs, NCM-directeur. 'We moeten mest vooral als grondstof zien.' Het NCM is vorig jaar opgericht door de overheid (ministerie van landbouw en vier provincies, waaronder Gelderland) en het agrarische bedrijfsleven. Het is een aanspreekpunt van kennis en initiatieven om het mestoverschot in te dammen.
Bekijk de video. De tekst gaat daaronder verder.
Bouw van grote mestvergisters
Een van de oplossingen is volgens NCM de bouw van grote mestvergisters. Er blijft na vergisting meststof over, voor op het land. Tegelijkertijd produceren ze zo biogas dat direct het gasnet in kan. Als er nog een andere stof dan mest wordt toegevoegd, levert dat het meeste gas op. Deze co-vergisting, bijvoorbeeld met bermgras, wordt al breed toegepast en kan vanuit het Rijk ook rekenen op flinke subsidie. Gelderland heeft in vergelijking met andere provincies nog weinig grote vergistingsinstallaties, maar in Bemmel, Harderwijk en Beltrum (Groot Zevert) staan al dergelijk grote co-vergisters.
Zo wordt bij Groot Zevert 100.000 ton mest verwerkt. In Groenlo wil het Duitse bedrijf RMS 450.000 ton mest verwerken. Het is een van de zeven grootschalige nieuwe initiatieven in onze provincie. De vergistingsinstallatie in Groenlo zou het mestprobleem van 350 Achterhoekse boeren oplossen en tegelijk groen gas opwekken. ‘Maar als het aan ons ligt komt dat ding er niet’, zegt Jaap Cannegieter, van de actiegroep Megamestvergister Groenlo Nee. Hij wijst op een reeks bezwaren, van stankoverlast tot het grote aantal vrachtwagens (123 per dag) dat de mest moet aanvoeren.
Mestfabrieken niet milieuvriendelijk
De grote co-vergisters zijn veel minder milieuvriendelijk dan voorgespiegeld, zegt ook Petra Souwerbren, directeur van de Gelderse Natuur en Milieufederatie (GNMF). ‘Het lost het probleem van stikstof en fosfaat niet op. Daarnaast is er bij zulke grote mestfabrieken het probleem van stankoverlast, verkeersoverlast en het lozen van afvalwater.' GNMF ziet meer in kleine vergisters bij boerderijen en het fors verkleinen van de veestapel om het probleem van het mestoverschot aan te pakken.
De aanvoer van de co-stof - in Bemmel en Groenlo is bermgras nodig om gas uit mest te maken - is niet zo simpel. Er is nooit genoeg bermgras, dat maar van april tot oktober beschikbaar is, om alle co-vergisters in Nederland op gang te houden, becijfert GNMF. Dagblad NRC berichtte vorige maand al over een rapport van het Openbaar Ministerie waarin staat dat de mestfabrieken chemisch afval als co-stof bij de mest gooien.
Groenlo wacht 175 miljoen subsidie
De overheid blijft de vergisters zien als oplossing voor het mestprobleem en het vervaardigen van ‘schoon’ gas. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) subsidieert alle duurzame energieopwekkers. Windmolenparken, zonne-energie en ook biomassacentrales, zoals de co-vergisters krijgen subsidie om de opwekking rendabel te maken. RMS dat in Groenlo met 450.000 mest en 150.000 co-stof (bermgras) biogas wil maken bouwt een bijna identieke vergistingsinstallatie in Venlo. Daar heeft RVO eerder dit jaar een subsidie van ruim 175 miljoen euro toegekend voor de komende 12 jaar. In Groenlo is de subsidieaanvraag later ingediend en nog in behandeling, maar is de verwachting dat een zelfde bedrag als in Venlo beschikbaar is.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Ontwerp van de mestvergister van RMS in Groenlo. De vergister op industrieterrein De Laarberg zou 1/3 van het mestoverschot in de Achterhoek wegwerken
Bij de bouw van de mestvergisters is voor de provincie niet de opwekking van duurzame energie (biogas) belangrijk, maar het wegwerken van de gigantische mestberg in Gelderland. De provincie gaf al een vergunning af voor de bouw van de vergister van RMS in Groenlo. De actiegroep in Groenlo probeert inmiddels via de rechter de bouw van de vergister daar tegen te houden.
Twee maanden geleden werd in een ‘expertoverleg’ met de provincie geopperd dat ‘het verkorten van de procedures welkom is’. De suggestie dat de provincie dan dwingend locaties voor grote vergisters aanwijst is besproken, maar is volgend gedeputeerde Peter Drenth (CDA) niet aan de orde. ‘Zo gaan we in Gelderland niet met elkaar om.'
De provincie Gelderland houdt rekening met de volgende nog te bouwen grootschalige mestverwerkingsinstallaties in de provincie: Agrogas Varsseveld (95.000 ton mest vergisten), Greenferm Apeldoorn (350.000 ton mest ontwateren en composteren), Berkhof Scherpenzeel (60.000 ton mest ontwateren), Gerestijn Kootwijkerbroek (12.000 ton mest vergisten), Friesland Campina Duiven (250.000 ton mest vergisten), RMS Groenlo (450.000 ton vergisten), Kleinedijk Klarenbeek (mest vergisten, hoeveelheid onbekend).